Οι δύο κυβερνήσεις Γεωργίου Παπανδρέου (1963-1965)
Ο Πρόεδρος της Ενώσεως Κέντρου Γεώργιος Παπανδρέου, διακηρύσσοντας την ανάγκη ομαλής λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών, κέρδισε σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις και κυβέρνησε από το 1963 μέχρι το 1965. Κατά την 17μηνη θητεία του ο Γ. Παπανδρέου έλαβε κάποια μέτρα ανακούφισης των ασθενέστερων τάξεων, κατάργησε ορισμένα από τα πιο αυταρχικά μέτρα σε βάρος της Αριστεράς και προσπάθησε να περιορίσει την αμερικανική επιρροή στην χώρα. Σε συνεργασία με τον παιδαγωγό Ευάγγελο Παπανούτσο, επιχείρησε να προωθήσει καίριες αλλαγές στα εκπαιδευτικά πράγματα, όπως την θέσπιση δωρεάν παιδείας, την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και γενικότερα τον εκσυχρονισμό της εκπαίδευσης.
Το 1965, ωστόσο, ξέσπασε σοβαρή κρίση στις σχέσεις του Γ. Παπανδρέου με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο τον Β΄, που είχε ανεβεί στον θρόνο το 1964, μετά τον θάνατο του πατέρα του Παύλου. Ο Γ. Παπανδρέου προσπάθησε να κάνει αλλαγές στις Ένοπλες Δυνάμεις, γεγονός το οποίο έβρισκε αντίθετο τον Βασιλιά λόγω της ύπαρξης του ΑΣΠΙΔΑ. Ο ΑΣΠΙΔΑ ήταν μία αντιβασιλική οργάνωση που δρούσε παράνομα στον Στρατό υπό την αρχηγία του Ανδρέα Παπανδρέου. Έτσι, ο Κωνσταντίνος πρότεινε στον πρωθυπουργό την επιλογή από κοινού, νέου Υπουργού Εθνικής Άμυνας και δεν επέτρεψε στον τελευταίο να αναλάβει αυτό το νευραλγικό υπουργείο λόγω της εμπλοκής του υιού του. Τον Ιούλιο του 1965 ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε και πολλά στελέχη της Ενώσεως Κέντρου τον εγκατέλειψαν. Οι πολιτικοί αυτοί ονομάστηκαν από τον λαό αποστάτες και η ενέργεια τους αποστασία.
Η πορεία προς την δικτατορία (1965-1967)
Σχεδόν ταυτόχρονα τεράστιες διαδηλώσεις αποδοκίμασαν τις συγκεκριμένες ενέργειες το καλοκαίρι του 1965 (Ιουλιανά). Ύστερα από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, σχηματίστηκε, και με τις ψήφους της ΕΡΕ, κυβέρνηση από αποστάτες. Η πολιτική ζωή ωστόσο δεν εξομαλύνθηκε. Με κοινή απόφαση του Γ. Παπανδρέου και του Παναγιώτη Κανελλόπουλου (που είχε διαδεχθεί τον Κ. Καραμανλή στην ηγεσία της ΕΡΕ), προκηρύχθηκαν εκλογές για τον Μάιο του 1967. Ο ΑΣΠΙΔΑ ταυτόχρονα, ετοίμαζε πραξικόπημα μετά τις εκλογές (του οποίου θα ηγείτο ο Ανδρέας Παπανδρέου) σε συνεργασία με ΚΚΕ και ΕΔΑ. Μπροστά στο συγκεκριμένο ενδεχόμενο, ομάδα Στρατηγών σχεδίαζε να ζητήσει την συνεργασία του Βασιλιά προκειμένου να εγκαθιδρύσει στρατιωτική κυβέρνηση περιορισμένου χρονικού διαστήματος.
Η απριλιανή δικτατορία (1967-1973)
Ωστόσο τα σχέδια των Στρατηγών πρόφτασε να τα πραγματώσει μία άλλη ομάδα μεσαίων και ανωτέρων αξιωματικών με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, η οποία κατέλαβε την εξουσία με κίνημα.
Μετά την εκδήλωση του κινήματος, ο Κωνσταντίνος αντιτάχθηκε' όμως μετά από πολλές πιέσεις αναγκάστηκε να νομιμοποιήσει το καθεστώς και διόρισε πρωθυπουργό τον Εισαγγελέα Κ. Κόλλια. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 1967, προσπάθησε με αντικίνημα να το ανατρέψει. Μπροστά στον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου, αναχώρησε με την Βασιλική Οικογένεια και τον πρωθυπουργό στο εξωτερικό. Νέος πρωθυπουργός έγινε ο Γ. Παπαδόπουλος.
Σημειωτέον ότι, η ΕΟΚ ανέστειλε την διαδικασία σύνδεσης με την Ελλάδα, ενώ οι ΗΠΑ έδειξαν κάποια ανοχή στο στρατιωτικό καθεστώς.
Οι δικτάτορες ανέστειλαν βασικά άρθρα του Συντάγματος, διέκοψαν την λειτουργία του Κοινοβουλίου και δίωκαν πολιτικούς και αριστερούς πολίτες εκ των οποίων πολλοί εκτοπίστηκαν. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν και αντιστασιακές οργανώσεις μέλη των οποίων φυλακίζονταν και κάποια βασανίζονταν. Οι κηδείες του Γ. Παπανδρέου (1968) και του νομπελίστα ποιητή Γ. Σεφέρη (1971) μετατράπηκαν σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις. Κορυφαίες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις υπήρξαν η απόπειρα δολοφονίας του Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη (Αύγουστος 1968), και το κίνημα του Ναυτικού (Μάιος 1973), που έδειξε την δυσφορία ορισμένων αξιωματικών απέναντι στο καθεστώς, και το φοιτητικό κίνημα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με σημαντικότερες εκδηλώσεις του τις καταλήψεις, από φοιτητές, του κτιρίου της Νομικής Σχολής (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1973) και του Πολυτεχνείου (Νοέμβριος 1973).
Εν τούτοις, την εποχή αυτή σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας. Η ύπαιθρος γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη με την κατασκευή αθρόων έργων (υποδομής και οδικών) και με την ολοκληρωμένη δημιουργία ηλεκτρικού, υδρευτικού και αποχετευτικού συστήματος. Οι Συνταγματάρχες προχώρησαν στην εκπόνηση ενός πενταετούς προγράμματος οικονομικής ανάπτυξης και Νέου Συντάγματος, στην καθιέρωση δωρεάν παιδείας, σε διοικητική μεταρρύθμιση, στην κατάργηση των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, στην παροχή ευνοικών κινήτρων στους επενδυτές, στην λήψη μέτρων για την ανάπτυξη του τουρισμού και της οικοδομής ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσαν στον γεωργικό και βιομηχανικό τομέα. Το αποτέλεσμα ήταν αύξηση της παραγωγής, ισχυροποίηση της δραχμής και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου πολλών πολιτών. Η Ελλάδα είχε κατανεμηθεί παγκοσμίως πρώτη στην ναυτιλία και δεύτερη στην ανάπτυξη. Παράλληλα άρχισε και η εκβιομηχάνιση της χώρα.
Το 1973 κατάργησαν την Βασιλεία και εγκαθίδρυσαν Προεδρικό καθεστώς. Ο Παπαδόπουλος έγινε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αμνήστευσε τους πολιτικούς κρατουμένους και διόρισε πρωθυπουργό έναν παλαιό πολιτικό, τον Σπύρο Μαρκεζίνη με σκοπό να διεξάγει εκλογές (Φεβρουάριο 1974). Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 1973 μία ομάδα φοιτητών κατέλαβε το Πολυτεχνείο. Τις 2 επόμενες ημέρες ο αριθμός των φοιτητών άρχισε να μεγαλώνει και πολλοί πολίτες συγκεντρώθηκαν μέσα και γύρω από το Πολυτεχνείο. Δημιούργησαν ραδιοφωνικό σταθμό που εξέπεμπε συνθήματα και μηνύματα προτροπής για εξέγερση. Κομάντο του ΝΑΤΟ ήλθαν στην Αθήνα παράνομα, τέθηκαν επικεφαλής των στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων έξω από το Πολυτεχνείο και διέταξαν ένα άρμα μάχης να ρίξει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Έτσι και έγινε (ξημερώματα 17ης Νοεμβρίου 1973). Ακολούθησαν δολοφονίες, συλλήψεις και βασανισμοί πολιτών και αποχώρηση των κομάντο.
Η νοεμβριανή δικτατορία (1973-1974)
Μία εβδομάδα μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου (25 Νοεμβρίου 1973), ένας φιλόδοξος αξιωματικός ο Δ. Ιωαννίδης, υποβοηθούμενος από τις ΗΠΑ, κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία ανατρέποντας τους Παπαδόπουλο-Μαρκεζίνη. Το καθεστώς αυτό ήταν το αυταρχικότερο που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα και κατέρρευσε από δικό της εγκληματικό λάθος. Προκάλεσε πραξικόπημα στην Κύπρο (Ιούλιος 1974), με το οποίο ανέτρεψε πρόσκαιρα τον Πρόεδρο της Κύπρου Αρχιεπίσκοπο Μακάριο που δεν ήταν αρεστός ούτε στις ΗΠΑ, ούτε στον Ιωαννίδη. Τότε η Τουρκία με πρόσχημα, ότι ήταν μία από τις εγγυήτριες δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποβίβασε στρατό στην Κύπρο και κατέλαβε το 3% του εδάφους του νησιού. Αδυνατώντας το δικτατορικό καθεστώς να αντιμετωπίσει την κρίση, παρέδωσε, στις 23 Ιουλίου 1974, την εξουσία στους πολιτικούς.
Προς αντικατάστασιν της φρικώδους "Ενότητος 55" της Ιστορίας Γ΄ Γυμνασίου.
Ο Πρόεδρος της Ενώσεως Κέντρου Γεώργιος Παπανδρέου, διακηρύσσοντας την ανάγκη ομαλής λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών, κέρδισε σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις και κυβέρνησε από το 1963 μέχρι το 1965. Κατά την 17μηνη θητεία του ο Γ. Παπανδρέου έλαβε κάποια μέτρα ανακούφισης των ασθενέστερων τάξεων, κατάργησε ορισμένα από τα πιο αυταρχικά μέτρα σε βάρος της Αριστεράς και προσπάθησε να περιορίσει την αμερικανική επιρροή στην χώρα. Σε συνεργασία με τον παιδαγωγό Ευάγγελο Παπανούτσο, επιχείρησε να προωθήσει καίριες αλλαγές στα εκπαιδευτικά πράγματα, όπως την θέσπιση δωρεάν παιδείας, την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και γενικότερα τον εκσυχρονισμό της εκπαίδευσης.
Το 1965, ωστόσο, ξέσπασε σοβαρή κρίση στις σχέσεις του Γ. Παπανδρέου με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο τον Β΄, που είχε ανεβεί στον θρόνο το 1964, μετά τον θάνατο του πατέρα του Παύλου. Ο Γ. Παπανδρέου προσπάθησε να κάνει αλλαγές στις Ένοπλες Δυνάμεις, γεγονός το οποίο έβρισκε αντίθετο τον Βασιλιά λόγω της ύπαρξης του ΑΣΠΙΔΑ. Ο ΑΣΠΙΔΑ ήταν μία αντιβασιλική οργάνωση που δρούσε παράνομα στον Στρατό υπό την αρχηγία του Ανδρέα Παπανδρέου. Έτσι, ο Κωνσταντίνος πρότεινε στον πρωθυπουργό την επιλογή από κοινού, νέου Υπουργού Εθνικής Άμυνας και δεν επέτρεψε στον τελευταίο να αναλάβει αυτό το νευραλγικό υπουργείο λόγω της εμπλοκής του υιού του. Τον Ιούλιο του 1965 ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε και πολλά στελέχη της Ενώσεως Κέντρου τον εγκατέλειψαν. Οι πολιτικοί αυτοί ονομάστηκαν από τον λαό αποστάτες και η ενέργεια τους αποστασία.
Η πορεία προς την δικτατορία (1965-1967)
Σχεδόν ταυτόχρονα τεράστιες διαδηλώσεις αποδοκίμασαν τις συγκεκριμένες ενέργειες το καλοκαίρι του 1965 (Ιουλιανά). Ύστερα από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, σχηματίστηκε, και με τις ψήφους της ΕΡΕ, κυβέρνηση από αποστάτες. Η πολιτική ζωή ωστόσο δεν εξομαλύνθηκε. Με κοινή απόφαση του Γ. Παπανδρέου και του Παναγιώτη Κανελλόπουλου (που είχε διαδεχθεί τον Κ. Καραμανλή στην ηγεσία της ΕΡΕ), προκηρύχθηκαν εκλογές για τον Μάιο του 1967. Ο ΑΣΠΙΔΑ ταυτόχρονα, ετοίμαζε πραξικόπημα μετά τις εκλογές (του οποίου θα ηγείτο ο Ανδρέας Παπανδρέου) σε συνεργασία με ΚΚΕ και ΕΔΑ. Μπροστά στο συγκεκριμένο ενδεχόμενο, ομάδα Στρατηγών σχεδίαζε να ζητήσει την συνεργασία του Βασιλιά προκειμένου να εγκαθιδρύσει στρατιωτική κυβέρνηση περιορισμένου χρονικού διαστήματος.
Η απριλιανή δικτατορία (1967-1973)
Ωστόσο τα σχέδια των Στρατηγών πρόφτασε να τα πραγματώσει μία άλλη ομάδα μεσαίων και ανωτέρων αξιωματικών με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, η οποία κατέλαβε την εξουσία με κίνημα.
Μετά την εκδήλωση του κινήματος, ο Κωνσταντίνος αντιτάχθηκε' όμως μετά από πολλές πιέσεις αναγκάστηκε να νομιμοποιήσει το καθεστώς και διόρισε πρωθυπουργό τον Εισαγγελέα Κ. Κόλλια. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 1967, προσπάθησε με αντικίνημα να το ανατρέψει. Μπροστά στον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου, αναχώρησε με την Βασιλική Οικογένεια και τον πρωθυπουργό στο εξωτερικό. Νέος πρωθυπουργός έγινε ο Γ. Παπαδόπουλος.
Σημειωτέον ότι, η ΕΟΚ ανέστειλε την διαδικασία σύνδεσης με την Ελλάδα, ενώ οι ΗΠΑ έδειξαν κάποια ανοχή στο στρατιωτικό καθεστώς.
Οι δικτάτορες ανέστειλαν βασικά άρθρα του Συντάγματος, διέκοψαν την λειτουργία του Κοινοβουλίου και δίωκαν πολιτικούς και αριστερούς πολίτες εκ των οποίων πολλοί εκτοπίστηκαν. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν και αντιστασιακές οργανώσεις μέλη των οποίων φυλακίζονταν και κάποια βασανίζονταν. Οι κηδείες του Γ. Παπανδρέου (1968) και του νομπελίστα ποιητή Γ. Σεφέρη (1971) μετατράπηκαν σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις. Κορυφαίες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις υπήρξαν η απόπειρα δολοφονίας του Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη (Αύγουστος 1968), και το κίνημα του Ναυτικού (Μάιος 1973), που έδειξε την δυσφορία ορισμένων αξιωματικών απέναντι στο καθεστώς, και το φοιτητικό κίνημα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με σημαντικότερες εκδηλώσεις του τις καταλήψεις, από φοιτητές, του κτιρίου της Νομικής Σχολής (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1973) και του Πολυτεχνείου (Νοέμβριος 1973).
Εν τούτοις, την εποχή αυτή σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας. Η ύπαιθρος γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη με την κατασκευή αθρόων έργων (υποδομής και οδικών) και με την ολοκληρωμένη δημιουργία ηλεκτρικού, υδρευτικού και αποχετευτικού συστήματος. Οι Συνταγματάρχες προχώρησαν στην εκπόνηση ενός πενταετούς προγράμματος οικονομικής ανάπτυξης και Νέου Συντάγματος, στην καθιέρωση δωρεάν παιδείας, σε διοικητική μεταρρύθμιση, στην κατάργηση των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, στην παροχή ευνοικών κινήτρων στους επενδυτές, στην λήψη μέτρων για την ανάπτυξη του τουρισμού και της οικοδομής ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσαν στον γεωργικό και βιομηχανικό τομέα. Το αποτέλεσμα ήταν αύξηση της παραγωγής, ισχυροποίηση της δραχμής και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου πολλών πολιτών. Η Ελλάδα είχε κατανεμηθεί παγκοσμίως πρώτη στην ναυτιλία και δεύτερη στην ανάπτυξη. Παράλληλα άρχισε και η εκβιομηχάνιση της χώρα.
Το 1973 κατάργησαν την Βασιλεία και εγκαθίδρυσαν Προεδρικό καθεστώς. Ο Παπαδόπουλος έγινε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αμνήστευσε τους πολιτικούς κρατουμένους και διόρισε πρωθυπουργό έναν παλαιό πολιτικό, τον Σπύρο Μαρκεζίνη με σκοπό να διεξάγει εκλογές (Φεβρουάριο 1974). Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 1973 μία ομάδα φοιτητών κατέλαβε το Πολυτεχνείο. Τις 2 επόμενες ημέρες ο αριθμός των φοιτητών άρχισε να μεγαλώνει και πολλοί πολίτες συγκεντρώθηκαν μέσα και γύρω από το Πολυτεχνείο. Δημιούργησαν ραδιοφωνικό σταθμό που εξέπεμπε συνθήματα και μηνύματα προτροπής για εξέγερση. Κομάντο του ΝΑΤΟ ήλθαν στην Αθήνα παράνομα, τέθηκαν επικεφαλής των στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων έξω από το Πολυτεχνείο και διέταξαν ένα άρμα μάχης να ρίξει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Έτσι και έγινε (ξημερώματα 17ης Νοεμβρίου 1973). Ακολούθησαν δολοφονίες, συλλήψεις και βασανισμοί πολιτών και αποχώρηση των κομάντο.
Η νοεμβριανή δικτατορία (1973-1974)
Μία εβδομάδα μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου (25 Νοεμβρίου 1973), ένας φιλόδοξος αξιωματικός ο Δ. Ιωαννίδης, υποβοηθούμενος από τις ΗΠΑ, κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία ανατρέποντας τους Παπαδόπουλο-Μαρκεζίνη. Το καθεστώς αυτό ήταν το αυταρχικότερο που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα και κατέρρευσε από δικό της εγκληματικό λάθος. Προκάλεσε πραξικόπημα στην Κύπρο (Ιούλιος 1974), με το οποίο ανέτρεψε πρόσκαιρα τον Πρόεδρο της Κύπρου Αρχιεπίσκοπο Μακάριο που δεν ήταν αρεστός ούτε στις ΗΠΑ, ούτε στον Ιωαννίδη. Τότε η Τουρκία με πρόσχημα, ότι ήταν μία από τις εγγυήτριες δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποβίβασε στρατό στην Κύπρο και κατέλαβε το 3% του εδάφους του νησιού. Αδυνατώντας το δικτατορικό καθεστώς να αντιμετωπίσει την κρίση, παρέδωσε, στις 23 Ιουλίου 1974, την εξουσία στους πολιτικούς.
Προς αντικατάστασιν της φρικώδους "Ενότητος 55" της Ιστορίας Γ΄ Γυμνασίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου