ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (1)

Ψάχνοντας, ανακαλύψαμε μία παλιά συνέντευξη του Βασιλέως Κωνσταντίνου πριν πολύ λίγα χρόνια την οποία θα παραθέσουμε σε 4 άρθρα.

Βασιλιάς Κωνσταντίνος

Για πείτε μου, ήταν μεγάλη υπόθεση οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1960;

Νομίζω όλοι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μεγάλη υπόθεση. Αλλά είναι πολύ μεγάλη υπόθεση για έναν αθλητή να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Και για εμάς ήταν μια εμπειρία πολύ καλή.

Και πως ήταν, ήταν δύσκολη η κατάκτηση του μεταλλίου;

Κοιτάξτε να δείτε, η ιστιοπλοΐα είναι ένα δύσκολο άθλημα. Τρέχουμε 7 κούρσες, μια κούρσα την ημέρα. Και έχεις 3 μέρες ρεπό. Η ένταση είναι κολοσσιαία και η ένταση αυξάνεται όταν αισθάνεσαι ότι πας καλά. Και φτάνοντας προς το τέλος, είδαμε ότι είχαμε μια ευκαιρία. Εμείς όταν πήγαμε στους Ολυμπιακούς δεν περιμέναμε παραπάνω από 6^η θέση.

Λέγαμε ότι αν πιάσουμε μια 6^η θέση θα είναι πολύ καλό για τον τόπο μας και για την Ελλάδα. Δεν περιμέναμε ότι θα πηγαίναμε τόσο γρήγορα. Και μέχρι να το καταλάβουν και οι αντίπαλοι ήταν αργά πλέον για να μας πιάσουν. Παρόλο που στην τελευταία κούρσα παιζόταν το μετάλλιο αλλά όταν κερδίσαμε αισθανόμασταν μια μεγάλη ικανοποίηση διότι φέραμε στην Ελλάδα μια μεγάλη νίκη μετά από σχεδόν 50 χρόνια.

Ο Τσικλητήρας είχε πάρει το χρυσό μετάλλιο στο άλμα εις μήκος το 1913 στη Στοκχόλμη και βεβαίως ο Λούης του 1896 στην Αθήνα. Από τότε δεν είχαμε χρυσό μετάλλιο. Μετά είχαμε άλλο χρυσό μετάλλιο το 1980 στη Μόσχα. Και στην Ελλάδα έγινε μεγάλη φασαρία, είχε πάρα πολύ κόσμο όταν γυρίσαμε. Ο Οδυσσέας Σαχτζόγλου, ο Γιώργος Ζαΐμης και εγώ αισθανθήκαμε ότι πραγματικά κάτι προσφέραμε.

Πηγαίνοντας λίγο αργότερα στο χρόνο, το 1962 είναι οι γάμοι της Σοφίας, της πριγκίπισσας. Και εκεί η Αριστερά βγάζει αυτό το περίφημο σύνθημα «προίκα για την παιδεία και όχι για τη Σοφία». Πως το προσλαμβάνετε εσείς αυτό;

Έχουν περάσει τόσα χρόνια που δεν θυμάμαι τις λεπτομέρειες. Αλλά θυμάμαι ότι υπήρχε μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στο γάμο αυτό. Ήταν ο Χουάν Κάρλος πολύ συμπαθής, η Σοφία ήταν πολύ συμπαθητική. Και δεν θυμάμαι να υπήρχε ένταση σε αυτό το γάμο, ήταν μια πολύ ευτυχισμένη στιγμή, ήρθαν πάρα πολλοί από όλη την Ευρώπη Βασιλιάδες, Πρίγκιπες κλπ. Ήταν μια προβολή της Ελλάδος και ήταν μια ευχάριστη συγκυρία.

Δε σας πείραξε δηλαδή, δεν πείραξε το παλάτι αυτή η αντιπαράθεση που ξεκίνησε κυρίως η Αριστερά;

Όχι, δεν νομίζω.

Το 1963 έχουμε τη δολοφονία του Λαμπράκη και την παραίτηση του Καραμανλή. Η παραίτηση αυτή γίνεται με αφορμή το ταξίδι στο Λονδίνο. Ήταν δικαιολογημένες οι αντιδράσεις του Καραμανλή τότε;

Νομίζω ότι η παραίτηση του Καραμανλή δεν είχε άμεση σχέση με τη δολοφονία του Λαμπράκη. Είχε σχέση με μια επίθεση που είχε γίνει στην Αγγλία, στο Λονδίνο στη μητέρα μου στο δρόμο. Και δημιουργήθηκε κάποια ένταση αλλά η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Αγγλία ζήτησαν συγνώμη και ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός στη Βουλή των Κοινοτήτων, ζήτησαν συγνώμη από την Ελλάδα. Οπότε ο πατέρας μου θεώρησε ότι το επεισόδιο τελείωσε και ότι έπρεπε να γίνει το ταξίδι. Και ο Πρωθυπουργός σκεφτόταν και επέμενε ότι θα ήταν καλύτερο να το αναβάλουμε.

Θυμάμαι στη συζήτηση που έγινε, του λέει μα τι θα γίνει αν αρχίσουν και πετάνε ντομάτες; Του λέει ο πατέρας μου θα σκύψω. Αλλά του είπε του Πρωθυπουργού ότι κοίταξε να δεις, δεν νομίζω ότι μπορεί και εγώ ως αρχηγός του κράτους και εσύ ως Πρωθυπουργός να εξαρτώμεθα από ορισμένες διαδηλώσεις, ενέργειες που κάνουν σε ξένα κράτη ή στο αν θα προχωρήσει η Ελλάδα σε μια εξωτερική πολιτική. Και θεώρησε ότι άπαξ η αγγλική Κυβέρνηση ζήτησε συγνώμη το επεισόδιο έληξε. Και επέμενε ο Πρωθυπουργός, θυμάμαι εκείνη τη στιγμή μάλιστα εγώ έκανα μια ανόητη μάλλον εισήγηση στην οποία δεν συμφωνούσε ο πατέρας μου. Και αυτή ήταν να πάω στο Λονδίνο με μια επιστολή προς τη Βασίλισσα της Αγγλίας από τον Βασιλέα Παύλο εξηγώντας τους λόγους γιατί ο Πρωθυπουργός ήθελε να αναβληθεί.

Μόλις το είπα αυτό, ο Πρωθυπουργός είπε μπράβο υψηλότατε είναι πολύ καλή λύση. Και ο πατέρας μου, μου είπε πάψε εσύ, εγώ πιστεύω ότι αυτό πρέπει να γίνει διότι δεν νομίζω ότι μπορούμε να αναβάλουμε ένα τέτοιο ταξίδι, είναι πολύ σημαντικό για τη χώρα μας. Μετά με πήρε ο κος Ράλλης στο τηλέφωνο, τότε ήταν Υπουργός Προεδρίας κυβερνήσεως, δεν θυμάμαι ακριβώς τι Υπουργείο είχε, και με ρώτησε μετά από μια - δυο μέρες είστε ακόμη εδώ στην Αθήνα; Λέω που θέλετε να είμαι κύριε Υπουργέ; Να, μας είπε ο Πρωθυπουργός ότι συνεφώνησε ο Βασιλεύς να μην πάει στο Λονδίνο. Λέω απεναντίας, του είπε ότι θα πάει και δεν έχει συμφωνήσει. Και θεώρησε τότε ο Πρωθυπουργός ότι έπρεπε να παραιτηθεί. Έτσι έγιναν τα πράγματα τότε όσον αφορά το ταξίδι.

Νομίζω ότι πίσω στο υπόβαθρο υπήρχε μια δυσαρέσκεια του Καραμανλή ότι ο θρόνος κατά κάποιο τρόπο εκείνη την εποχή ευνοούσε την άνοδο της Ένωσης Κέντρου.

Αυτό δεν μπορώ να σας απαντήσω εγώ, δεν ξέρω τι σκεφτόταν ο Πρωθυπουργός όσον αφορά αυτό το θέμα. Αλλά θυμάμαι ότι είχε κατηγορηθεί ο Βασιλέας Παύλος για ευνοιοκρατία όταν έδωσε την εντολή στον κ. Καραμανλή και τον έκανε Πρωθυπουργό το 1956. Αλλά ο πατέρας μου δεν το έβλεπε από αυτή την πλευρά. Έβλεπε ότι εφόσον ο λαός ψηφίζει μια Κυβέρνηση, αυτή είναι η Κυβέρνηση του τόπου. Δεν έχει σημασία εάν μένει πολύ χρονικό διάστημα ή όχι. Αυτό εναπόκειται στον ελληνικό λαό.

Το 1955 ήταν η…

Το 1955 με συγχωρείτε, με το θάνατο του Παπάγου.

Είχατε καλές σχέσεις τότε, εννοώ ως παλάτι γιατί εσείς ακόμα ήσασταν διάδοχος.

Είχε καλές σχέσεις, υπήρχε μια ένταση η οποία προέρχεται από αυτό το ταξίδι. Υπήρχε και ένταση στη χώρα με την απαράδεκτη δολοφονία του Λαμπράκη. Αλλά αλλιώς σε προσωπική βάση ήταν πολύ καλές οι σχέσεις. Του φάνηκε περίεργο του πατέρα μου ότι επέμενε ο Πρωθυπουργός να παραιτηθεί για ένα τέτοιο θέμα, αλλά εν πάσει περιπτώσει αυτά έγιναν.

Όταν το 1964 πεθαίνει ο πατέρας σας, εκεί τι υποθήκη σας δίνει για τον τρόπο που πρέπει κανείς να βασιλεύει;

Η υποθήκη που μου άφησε είναι και δεν μπορώ να σας το πω τώρα διότι είναι ο λόγος που μου έβγαλε όταν ενηλικιώθηκα και έγινα αξιωματικός. Αν δεν το έχετε στα αρχεία σας πολύ ευχαρίστως να σας το δώσω. Αλλά μέσα εκεί, σε όλο αυτό τον λόγο αν τον διαβάσετε μου δίνει αν θέλετε τις οδηγίες του, τις ευλογίες του, πως έβλεπε το μέλλον όταν αυτός πλέον φύγει από τη ζωή. Όταν τον έχασα είπε δυο κουβέντες, ότι ευχαριστώ το λαό και τον αποχαιρετώ.

Η βασική ιδέα ποια ήταν της υποθήκης αυτής;

Πρέπει να διαβάσετε το όλο κείμενο, ήταν κυρίως σε ένα σημείο θυμάμαι που λέει, είναι πολύ προτιμότερο να υποφέρει ο Βασιλέας παρά ο λαός. Είναι μακρύ και πρέπει, εκτός αν θέλετε να σας το διαβάσω μπορώ να το κάνω πολύ ευχαρίστως.

Δεν ήταν πολύ δύσκολο το βάρος για εσάς τόσο νέος;

Βέβαια, πολύ. Ήταν μεγάλο το βάρος. Δεν ήταν μόνον το βάρος ότι θα αναλάμβανα αυτή την πολύ υπεύθυνη θέση ως αρχηγός του ελληνικού κράτους. Αλλά εγώ είχα μια φιλοδοξία ότι θα κάνω μια οικογένεια, θα ζήσω με τη γυναίκα μου πολλά χρόνια, ο πατέρας μου θα ζούσε, ήθελα να πάω να δουλέψω με την ελληνική αντιπροσωπεία στα Ηνωμένα Έθνη, ήθελα επίσης να πάω να κάνω ορισμένα μεταπτυχιακά στο πανεπιστήμιο στην Αμερική.

Ήθελα να ζω εδώ, να βοηθάω τον πατέρα μου. Ήθελα να κάνω μια τέτοια ζωή. Που να ξέρω εγώ ότι από τη μια στιγμή στην άλλη, ακόμη δεν είχα κλείσει τα 24, ότι θα χάσω τον πατέρα μου, μεγάλη υπόθεση. Και ότι θα γίνω αρχηγός του ελληνικού κράτους.

Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ αν θέλετε. Με βοήθησε πάρα πολύ το γεγονός ότι ο ΠρωθΥπουργός της Ελλάδας ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλη κατανόηση και δημιουργήθηκε αυτό το πνεύμα, ξέρετε, νομίζω αυθόρμητα, το έχω πει πολλές φορές, παππού ΠρωθΥπουργό και εγγονός Βασιλιάς. Και οι σχέσεις μας ήταν πάρα πολύ καλές.

Θυμάμαι, ήρθε μια μέρα και μου λέει, ξέρετε όταν έχασα εγώ τον πατέρα μου και του τηλεφώνησα μου λέει πρέπει να ορκιστείτε μέσα σε δύο ώρες και έγινε η ορκωμοσία στα ανάκτορα Αθηνών. Αλλά η κανονική ορκωμοσία γίνεται ενώπιον της Βουλής. Και μια μέρα μου λέει ότι έχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα, ο νομοθέτης δεν έχει προβλέψει στο σύνταγμα ότι τι θα γίνει εάν γίνουν εκλογές, οριστεί η νέα Κυβέρνηση αλλά δεν έχει συγκληθεί Βουλή και πεθαίνει ο Βασιλεύς. Ποιος θα συγκαλέσει τη Βουλή, διότι εσείς υποτίθεται δεν έχετε ορκιστεί στη Βουλή. Και εκεί του λέω τι θα γίνει; Μου λέει θα βάλω τους συνταγματολόγους να το λύσουν, μην ανησυχείτε.

Και μετά από μερικές μέρες έρχεται και μου λέει δεν βρήκαμε λύση. Του λέω κύριε Πρωθυπουργέ δεν πρέπει να προχωρήσει το κράτος; Πως θα γίνει αυτό; Μου λέει σκέφτομαι και εγώ, εσείς έχετε καμία ιδέα; Το λέω μήπως θα μπορούσα εγώ να υπογράψω ένα διάταγμα εις το οποίο να ορίζω σε εσάς το δικαίωμα να συγκαλέσετε τη Βουλή, να ανοίξει η Βουλή αλλά να μην κάνει καμία διαδικασία απλώς τότε να έρθω εγώ μέσα και να ορκιστώ κανονικά. Μου λέει τι τους θέλω τους συνταγματολόγους κλπ., αυτή είναι η λύση και έτσι το έκαμε.

Είχατε καλές σχέσεις.

Πάρα πολύ καλές, ναι. Και παρόλο που έγινε μετά, αν θέλετε, η διαφωνία που είχαμε το 1965 οι σχέσεις παρέμειναν καλές. Και είχαμε ειδωθεί και πολλές φορές μετά. Ήταν ένας μεγάλος άνθρωπος και στην ηλικία αλλά και ως άνθρωπος.

Πως αρχίζουν και χαλάνε αυτές οι σχέσεις σε πολιτικό επίπεδο;

Είναι δύσκολο να το προσδιορίσει κανείς. Βεβαίως το έχω σκεφτεί πολλές φορές γιατί έγινε αυτό. Όχι μόνο το έχω σκεφτεί αλλά το έχουμε συζητήσει και με τον ΠρωθΥπουργό. Του είπα μια μέρα, είχε έρθει και είχε φάει με τη Βασίλισσα και με εμένα στα ανάκτορα, Φεβρουάριο του 1965, και του λέω ξέρετε κύριε Πρωθυπουργέ φοβάμαι ότι θα θέλουν ορισμένοι άνθρωποι να έρθουμε σε διαφωνία ή να τσακωθούμε κλπ.

Υπάρχει τρόπος εάν είναι κάτι το οποίο σας ενοχλεί στο περιβάλλον μου να με πάρετε ένα τηλέφωνο αμέσως να μου το πείτε και να μου δώσετε το δικαίωμα αν έχω εγώ καμιά απορία να σας πάρω τηλέφωνο ούτως ώστε οι δυο μας να λύσουμε μια ενδεχόμενη κρίση μεταξύ μας, χωρίς να γίνει τεράστιο πρόβλημα;

Και τότε μου είπε αυτό το πάρα πολύ ωραίο, άκουσε Βασιλέα, διαφωνία Βασιλέως και Δεξιάς δεν είναι παρά μία ενδοοικογενειακή υπόθεση. Διαφωνία Βασιλέως και δημοκρατικής παρατάξεως τραγωδία του έθνους. Μια μικρή υπερβολή αν θέλετε, αλλά κατάλαβε. Και αυτός αντελήφθη τι έλεγα.

Μάλιστα στο ίδιο γεύμα αυτό, του λέω κύριε Πρωθυπουργέ, εγώ βλέπω την Ελλάδα ως ένας νέος άνθρωπος, θέλω να κάνουμε νέα πράγματα στην Ελλάδα και εσείς ως πολιτικός με τεράστια πείρα έχετε κερδίσει τις εκλογές με ένα 53% και πάνω, ήσαστε εκτός εξουσίας για πολλά χρόνια, 12 χρόνια περίπου, γιατί δεν κάνουμε κάτι τελείως καινούργιο;

Και μου λέει, τι εννοείτε; Λέω γιατί δεν μπορούμε να νομιμοποιήσουμε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος; Και ξαφνιάστηκε, με κοίταξε για λίγο και μου λέει, δεν μπορεί να γίνει αυτό. Λέω το σέβομαι, αλλά γιατί; Μου λέει θα χάσω ψήφους από την Αριστερά αν το κάνω αυτό. Και δεύτερον μου λέει, τι θα κάνω με όλους αυτούς που έχουν πάει πίσω από το παραπέτασμα;

Καλά λέω, δεν χρειάζεται να το κάνουμε αύριο το πρωί αλλά θα γίνει σιγά-σιγά και θα αφομοιωθούν μέσα στη κοινωνία κλπ. Μου λέει εγώ δεν θα το κάνω αυτό, εντάξει λέω το σέβομαι, δεν υπάρχει θέμα. Αλλά υπήρχε μια ατμόσφαιρα η οποία ήταν πάρα πολύ καλή μεταξύ μας.

Εσείς ήσασταν υπέρ της νομιμοποίησης του Κομμουνιστικού Κόμματος;

Ήμουν υπέρ της νομιμοποίησης του Κομμουνιστικού Κόμματος διότι η ιδέα μου ήταν, εφόσον η Ελλάς ήταν μια δημοκρατική χώρα, μπαίνουμε τώρα σε μια νέα εποχή ποιο ο λόγο να κρυβόμαστε; Γιατί να φανεί στη κάλπη το τι δύναμη έχει το κάθε κόμμα. Δεν υπήρχε λόγος πλέον, ο εμφύλιος είχε τελειώσει. Λοιπόν, τι λόγος υπήρχε να υπάρχει αυτό το θέμα;

Ναι, αλλά στο διάγγελμά σας το 1966 βγάλατε έναν πολύ ακραίο αντικομουνιστικό λόγο που λέγατε ότι είναι μίασμα..

Μα ξέρετε, όλοι μας κάνουμε μεγάλα λάθη. Και αυτό ήταν από τις ανοησίες αλλά συμβαίνουν αυτά.

Ήσασταν επηρεασμένος από κάποια γεγονότα;

Ήταν λάθος. Κοιτάξτε να δείτε, λόγω του ότι ο αρχηγός της αντιπολιτεύσεως έλεγε ότι υπάρχει κομμουνιστικός κίνδυνος, ο κ. Κανελλόπουλος στο Συμβούλιο του Στέμματος είπε ξεκάθαρα ότι είναι οπλισμένοι οι κομμουνιστές κλπ. Ξέρετε, δημιουργήθηκε μια ατμόσφαιρα τότε και παρασύρθηκα και είπαμε αυτή την κουβέντα.

Τώρα, αρχίζει και ξεκινάει η διαφωνία με τον Γεώργιο Παπανδρέου γύρω από το θέμα του Υπουργείου Αμύνης.

Ναι, δεν ξεκινάει μια διαφωνία. Η διαφωνία έγινε εκείνη τη στιγμή αν θέλετε. Ήταν αρκετά απλό, αλλά διερωτάται κανένας και θα έρθω σε αυτό εν συνεχεία γιατί ήταν ανάγκη να φτάσουμε στην κρίση; Το θέμα ήταν το εξής. Κατηγορήθηκε καλώς ή κακώς ο υιός του και τότε Υπουργός αναπληρωτής Συντονισμού, ότι ήταν ανακατεμένος σε μια συνωμοσία στο στρατό. Δεν εξετάζω αν ήταν ή δεν ήταν. Δεν ήταν δικό μου θέμα αυτό.

Το πρόβλημά μου ήταν ότι ο Πρωθυπουργός ήθελε να αναλάβει υπεύθυνο Υπουργείο το οποίο κάνει, ήθελε να γίνει Υπουργός Εθνικής Αμύνης την ώρα που το Υπουργείο θα έκανε αυτή την ανάκριση. Του λέω, κύριε Πρωθυπουργέ γιατί δεν κάνουμε το εξής; Βάλτε εσείς όποιο όνομα θέλετε, δεν με ενδιαφέρει, ούτε θέλω να ξέρω, σε ένα διάταγμα και να αναλάβετε το Υπουργείο αυτό μόλις τελειώσει η δίκη. Αλλά να μην είστε ως πατέρας υπεύθυνος στο Υπουργείο το οποίο κάνει την έρευνα.

Μου λέει, ή με εμπιστεύεστε ως Πρωθυπουργό οπότε πρέπει να με εμπιστεύεστε και ως Υπουργό. Μα του λέω προς Θεού, δεν είναι θέμα εμπιστοσύνης. Είναι θέμα αν είναι σωστό ο πατέρας να αναλαμβάνει υπεύθυνα το Υπουργείο το οποίο κάνει ανάκριση κλπ.

Είδα ότι επέμενε και το αντιλαμβάνομαι, αλλά του λέω τότε υπάρχει και ένα άλλο ενδεχόμενο αν συμφωνείτε. Μου λέει τι; Γιατί δεν μεταθέτουμε τώρα αυτή τη στιγμή να δώσετε εντολή να φύγει από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης όλη αυτή η διαδικασία της ανακρίσεως; Και να μετατεθεί εις το Υπουργείο Δικαιοσύνης; Εάν συμφωνήσετε σε αυτό εγώ δεν έχω καμία αντίρρηση να αναλάβετε τώρα αμέσως το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης.

Ε, εκεί τον είδα και δεν ήξερε πώς να ξεφύγει από αυτό. Διότι αντελήφθη ότι ήταν μια σωστή διέξοδος. Αλλά μετά από λίγο κατάλαβα ότι επέμενε και μου λέει επιμένω επ αυτού και του λέω και εγώ αυτό δεν μπορώ να το δεχτώ. Μου λέει τότε υπό αυτάς τα συνθήκας θα υποβάλω την παραίτησή μου. Του λέω τότε εγώ θα αναγκαστώ να την δεχθώ κύριε Πρωθυπουργέ αλλά είναι κρίμα, γιατί νομίζω ότι θα μπορούσε να βγούμε από αυτή τη λύση.

Να σας πω κάτι εδώ πέρα. Πέρασαν τα χρόνια, έγιναν οι δυο εντάσεις αλλά σκέφτομαι καμιά φορά. Ήταν τόσο μεγάλη ανάγκη ο Καραμανλής να υποβάλει παραίτηση εκείνη την εποχή για ένα ταξίδι στο Λονδίνο; Ήταν τόσο μεγάλη ανάγκη ο Παπανδρέου να υποβάλει παραίτηση πάνω σε ένα τέτοιο θέμα; Ήταν τόσο ανάγκη να μπούμε σε αυτές τις μεγάλες κρίσεις; Δεν το ξέρω, ο ιστορικός θα το κρίνει.

Οι δικές σας ευθύνες πάνω σε αυτό;

Είναι οι ευθύνες του ότι επέμενα επί ενός θέματος ηθικής τάξεως το οποίο ενδεχομένως, θα μου πεις γιατί το έκανες. Έτσι το πίστευα, ότι δεν έπρεπε να γίνει.