Η ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΒΑΘΙΑ ΔΙΑΙΡΕΣΗ

Γράφει ο κ. Χρήστος Αντωνιάδης, μελετητής και συγγραφέας.

Η θέση του αρχηγού του κράτους είναι για να υπηρετεί την ενότητα του έθνους, την ευθύνη για την διακυβέρνηση της χώρας θα πρέπει να την έχουν ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί, σε συνάρτηση με το εθνικό κοινοβούλιο και όχι ο ανώτατος άρχοντας, ο οποίος θα πρέπει να είναι ίσος για όλους τους πολίτες μιας χώρας.

Εισαγωγή: Το διενεργηθέν συνταγματικό δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017 στην Τουρκία, αναφορικά με την επέκταση των αρμοδιοτήτων του προέδρου της δημοκρατίας (ΠτΔ) και την μετατροπή του πολιτεύματος σε δημοκρατία καθαρά προεδρικού τύπου (στην γειτονική χώρα), απέδειξε εμπράκτως ότι το πολίτευμα αυτό οδηγεί την κοινωνία σε βαθιά διαίρεση. Η απόφαση της Ανώτατης Εφορευτικής Επιτροπής (YSK) να ενσωματώσει παράνομα εν’ μέσω της εκλογικής διαδικασίας τα 2,5 εκατομμύρια ασφράγιστα ψηφοδέλτια στο σύνολο των εγκύρων ψηφοδελτίων είχε ως αποτέλεσμα την έντονη αντίδραση του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (ΛΡΚ), της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το οποίο προσέφυγε αρχικά στα τουρκικά δικαστήρια και στην συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) προκειμένου να προσβάλλει την απόφαση. Η απόφαση της YSK δεν υπάρχει καμία περίπτωση να είχε συμβεί, εάν στην θέση του ημιπροεδρικού ή προεδρικού συστήματος υπήρχε (στην Τουρκία) ένα κοινοβουλευτικό σύστημα αξιών, όπου όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα γίνονταν σεβαστές.

Η επιδίωξη του προέδρου Ερντογάν να αυξήσει με αθέμιτο τρόπο την πολιτική του επιρροή, με σκοπό την απόλυτη επικυριαρχία του (ίδιου) στην τουρκική πολιτική σκηνή και στην τουρκική κοινωνία, δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός που συμβαίνει μόνο σε μία χώρα, Το σύστημα της προεδρικής δημοκρατίας ως είθισται λειτουργεί στην βάση του κεντρικού σχεδιασμού και υπό την καθοδήγηση του ΠτΔ, πράγμα το οποίο δίνει το δικαίωμα στον εκάστοτε πρόεδρο να επιδιώκει αποκλειστικά την εφαρμογή της δικής του πολιτικής, παραμερίζοντας τις πολιτικές και κοινοβουλευτικές δυνάμεις ή να τις θέτει σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον, στις προεδρικές δημοκρατίες ο ΠτΔ διαθέτει πολλές φορές και δικό του κόμμα στο κοινοβούλιο-προκειμένου να περνάει τις αποφάσεις που ο ίδιος επιθυμεί-, όπως συμβαίνει σήμερα στη Ρωσία και στην Τουρκία και παλαιότερα με τον πρόεδρο Μπασέσκου στη Ρουμανία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις όπως την περίοδο 2004-2012 στη Σερβία, ο πρόεδρος Μπόρις Τάντιτς διατελούσε και τυπικά αρχηγός του κυβερνώντος τότε «Δημοκρατικού Κόμματος», παράλληλα με το προεδρικό αξίωμα. Αυτό είναι κάτι που έχει αρνητικές συνέπειες – που δεν είναι «ορατές»-στο εκλογικό σώμα και στην κοινωνία γενικότερα.

Γαλλικό σύστημα: Υπόδειγμα προηγμένης χώρας για όλο τον κόσμο, αποτελεί το προεδρικού τύπου πολιτικό σύστημα της Γαλλίας. Την ώρα που γράφεται το παρόν άρθρο, βρίσκεται σε εξέλιξη ο πρώτος γύρος των γαλλικών -προεδρικών- εκλογών για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα της χώρας, για το οποίο διαγωνίζονται 11 υποψήφιοι. Οι υποψήφιοι αυτοί είναι αρχηγοί κομμάτων ή εκπροσωπούν ο καθένας το δικό του κόμμα ή ιδεολογία. Έτσι, διαγωνίζονται ο εκπρόσωπος του φιλελεύθερου Κέντρου Εμμανουέλ Μακρόν, η εκπρόσωπος των εθνικιστών Μαρίν Λεπέν, ο εκπρόσωπος της ρεπουμπλικανικής κεντροδεξιάς Φρανσουά Φιγιόν, ο εκπρόσωπος των Σοσιαλδημοκρατών Μπενουά Αμόν o εκπρόσωπος της αριστεράς Ζαν-Λυκ Μελανσόν, καθώς και διάφοροι άλλοι.

Οι συνέπειες της διαίρεσης και του διχασμού του εκλογικού σώματος στο γαλλικό έθνος και στη γαλλική κοινωνία από την από την συμμετοχή όλων αυτών των κομματαρχών-υποψηφίων στις προεδρικές εκλογές και η διεκδίκηση του ανώτατου πολιτειακού αξιώματος από τους ίδιους, είναι τεράστιες! Την ευθύνη για την διακυβέρνηση της χώρας θα πρέπει να την έχουν ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί, σε συνάρτηση με το εθνικό κοινοβούλιο και όχι ο ανώτατος άρχοντας, ο οποίος θα πρέπει να είναι ίσος για όλους τους πολίτες μιας χώρας.

Η θέση του αρχηγού κράτους είναι για να εργάζεται και να υπηρετεί την ενότητα του έθνους, και υπό την έννοια αυτή δεν είναι εφικτό ένας απλός πολίτης, που υπήρξε για μία μακρά περίοδο της ζωής του εκπρόσωπος ή και αρχηγός ενός συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος ή πολιτικής παράταξης να γίνει ξαφνικά το σύμβολο ενότητας ενός έθνους, μόνο και μόνο επειδή εκλέχτηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν ο ΠτΔ διαθέτει αυξημένες δικαιοδοσίες.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την περίπτωση του γάλλου προέδρου Ζακ Σιράκ, ο οποίος διαβλέποντας τις θετικές για το κόμμα του δημοσκοπήσεις (το 1997), προκήρυξε -χωρίς σοβαρό λόγο-, πρόωρες βουλευτικές εκλογές με την ελπίδα ότι θα τις κερδίσει η παράταξη από την οποία προέρχεται και ίδιος, δηλαδή η κεντροδεξιά. Όμως οι δημοσκοπήσεις «διαψεύστηκαν» και το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές στον α’ γύρο. Και φτάσαμε στο θλιβερό για την πολιτική ζωή της Γαλλίας, σημείο, ο ΠτΔ (Ζακ Σιράκ) να εμφανίζεται στην τηλεόραση, στις παραμονές του β’ γύρου των εκλογών και να προσπαθεί σε ρόλο κλασσικού κομματάρχη να πείσει τον γαλλικό λαό να ψηφίσει υπέρ της κεντροδεξιάς. Η ενέργεια αυτή του Ζακ Σιράκ προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο στηλίτευσε τον τότε γάλλο πρόεδρο για τη στάση του αυτή.

Αν μελετήσουμε το ιστορικό των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία θα διαπιστώσουμε ότι ο ΠτΔ εκλέγεται (εκεί) στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα με ποσοστό 50%-55%. Οι μισοί δηλαδή εκλογείς τον επιδοκιμάζουν, ενώ οι άλλοι μισοί τον αποδοκιμάζουν. Κατά συνέπεια ένας πρόεδρος της δημοκρατίας δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει συνολικά το Έθνος. Στην Φινλανδία το προεδρικό σύστημα απορρίφθηκε με την συνταγματική αναθεώρηση του 1999, και τα συνταγματικά δικαιώματα του προέδρου της Φινλανδίας μειώθηκαν. Έτσι, η χώρα είναι πλέον μία κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Εκτός από την Γαλλία, το προεδρικό σύστημα ισχύει στη Ρωσία και στην Ρουμανία. Είναι αμφίβολο όμως, εάν μετά την αποχώρηση του Βλαδιμίρ Πούτιν από την πολιτική σκηνή-που υπήρξε μία ηγετική μορφή για την Ρωσία και όχι μόνο-, θα εξακολουθεί να ισχύει (στη Ρωσία) το προεδροκεντρικό σύστημα. Στην Ρουμανία το προεδρικό σύστημα επικράτησε κυρίως λόγω της ηγετικής παρουσίας του Ίον Ιλιέσκου -που αναδύθηκε και έκανε αισθητή την παρουσία του μέσα από την επανάσταση του 1989-, αλλά στην διάρκεια της προεδρίας του Τραϊάν Μπασέσκου αμφισβητήθηκε εντόνως και ξέσπασε άγρια διαμάχη μεταξύ του Δημοκρατικού Φιλελεύθερου Κόμματος (ΔΦΚ) του Μπασέσκου από την μία πλευρά και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος (ΕΦΚ) από την άλλη. Ο πρώην ρουμάνος πρωθυπουργός και ηγέτης τότε του ΕΦΚ, Καλίν Ποπέσκου Ταριτσεάνου δήλωσε ότι η προεδρική δημοκρατία δεν είναι αποδεκτή γενικά στην Ευρώπη, αφού οι περισσότερες χώρες, αβασίλευτες η μη έχουν κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Στην Ελλάδα, τόσο η πρόταση της κυβέρνησης, όσο και αυτή της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν προβλέπουν στην επόμενη αναθεώρηση του συντάγματος την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ προς την κατεύθυνση της προεδρικής δημοκρατίας. Σχετικά με τον τρόπο εκλογής του προέδρου, η κυβέρνηση προτείνει την ανάδειξη του από τον λαό στην τρίτη ψηφοφορία και αυτό στην περίπτωση που στις δύο πρώτες ψηφοφορίες δεν καρποφορήσει η εκλογή από το κοινοβούλιο.

Εάν υιοθετηθεί μελλοντικά η άμεση εκλογή του ΠτΔ από τον λαό, σε έναν ή δύο γύρους, θα απαιτούνται κάθε πέντε χρόνια επιπλέον έξοδα για την εκλογική διαδικασία, τα οποία θα επιβαρύνουν το ίδιο το κράτος, δηλαδή τους Έλληνες πολίτες. Εκτός αυτού θα υπάρχουν και σπόνσορες, οι οποίοι θα στηρίζουν τους υποψηφίους στην εκλογική τους καμπάνια και η συνεισφορά των οποίων θα δημιουργεί κάποιες “υποχρεώσεις” στους υποψηφίους, καθώς και στον μελλοντικό πρόεδρο.

Ελβετικό μοντέλο: το ιδανικότερο πολιτικό σύστημα, που συμβάλλει στην άμβλυνση των διαφορών μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και στην προώθηση της συνεργασίας ανάμεσα σε κόμματα με εκ’ διαμέτρου αντίθετη ιδεολογία και πολιτικές θέσεις, είναι το κυβερνητικό σύστημα που ισχύει στην Ελβετία. Στην χώρα αυτή, κλασσική περίπτωση κοινοβουλευτικής και άμεσης δημοκρατίας, στον κυβερνητικό συνασπισμό μετέχουν τα πρώτα τέσσερα σε δύναμη πολιτικά κόμματα, όπως αυτά προκύπτουν από τις βουλευτικές εκλογές. Έτσι, λοιπόν, ύστερα από τις εκλογές, τον Οκτώβριο του 2015, τα πρώτα τέσσερα σε δύναμη κόμματα που αναδείχθηκαν από τις κάλπες είναι τα ακόλουθα: το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (εθνικιστές) 29,4%, οι Σοσιαλδημοκράτες 18,8%, οι Φιλελεύθεροι 16,4% και οι Χριστιανοδημοκράτες 11,6%. Το ελβετικό πολιτικό σύστημα είναι ένα θαυμαστό παράδειγμα για όλο τον κόσμο και υψηλό επίπεδο πολιτικού πολιτισμού! Για όποια νομοσχέδια υπάρχει ταύτιση απόψεων μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, τα νομοσχέδια προωθούνται κανονικά και γίνονται νόμοι του κράτους με την σχετική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ενώ όταν υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές, τον λόγο έχουν τα δημοψηφίσματα. Και φυσικά, αναγκαία προϋπόθεση για την συνεργασία μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων είναι η απλή αναλογική με ένα σχετικό εκλογικό πλαφόν για την είσοδο στο κοινοβούλιο. Στην αβασίλευτη Ελβετία υπάρχει μία επιπλέον θετική καινοτομία: δεν υπάρχει πρόεδρος της δημοκρατίας! Ο πρόεδρος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, όπως είναι το επίσημο όνομα της χώρας είναι ο επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου, ουσιαστικά ο πρωθυπουργός της χώρας. Η θητεία του είναι μονοετής, πράγμα που σημαίνει, ότι από την θέση του πρωθυπουργού περνούν οι επικεφαλής ή στελέχη όλων των κομμάτων που μετέχουν στην ελβετική κυβέρνηση.

Προτεινόμενο σύστημα για την Ελλάδα: Το ελβετικό κυβερνητικό μοντέλο -εκτός από τα καντόνια- θα μπορούσε να εφαρμοστεί άνετα στην χώρα μας, με την μόνη διαφορά, ότι στην θέση του προέδρου της ελληνικής δημοκρατίας, θα μπορούσε να τοποθετηθεί, ως σύμβολο του έθνους και της διάρκειας του και με βάση το σουηδικό πρότυπο, ένας βασιλιάς. Η κληρονομικότητα του αρχηγού του κράτους εξασφαλίσει μεγαλύτερη ομοψυχία σε μία κοινωνία σε σχέση με τον αιρετό πρόεδρο. Ο συγκερασμός ελβετικού και σουηδικού μοντέλου θα ήταν ο ιδανικότερος τρόπος για την πρόοδο και την ευημερία του ελληνικού λαού και την σταθερότητα του ελληνικού έθνους.

Το ελληνικό κοινοβούλιο στο μέλλον θα πρέπει να αποτελείται από 201 βουλευτές ή εναλλακτικά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν δύο κοινοβουλευτικά σώματα. Μία Βουλή των Αντιπροσώπων με 151 μέλη και μία Γερουσία 51 μελών-με ουσιαστικό και όχι απλά συμβουλευτικό ρόλο-, τα μέλη της οποίας θα είναι δικαστές, συνταγματολόγοι και ειδικευμένοι πανεπιστημιακοί καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ θα εκλέγονται από τον επιστημονικό ή εργασιακό τους κύκλο και όχι απευθείας από τον λαό.

___________

1. Το εκλογικό πλαφόν του 3% ή 4% είναι απόλυτα αναγκαίο κατά την γνώμη μου, επειδή αποτρέπει την κονιορτοποίηση του εκλογικού σώματος.

2. Σε μελέτη του Οργανισμού Έρευνας & Ανάλυσης, τον Μάρτιο του 2017 και με θέμα «τι πιστεύουν οι Έλληνες το 2017--οι απαντήσεις σε 73 διαγράμματα, στο ερώτημα "ποια από τις παρακάτω χώρες πιστεύετε, ότι έχει το καλύτερο μοντέλο διακυβέρνησης", το προεδρικό μοντέλο της Γαλλίας επιδοκιμάζεται σε ποσοστό 6,3%, το προεδρικό μοντέλο της Ρωσίας σε ποσοστό 10%, το προεδρικό μοντέλο των ΗΠΑ σε ποσοστό 12% και το κοινοβουλευτικό μοντέλο της Σουηδίας σε ποσοστό 57,8%.

Πηγή: http://www.politicaldoubts.com