ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ: ΕΝΟΧΟΙ

Γράφει ένας από τους διαχειριστές του «Δημοκρατικού Εθνικού Ρεύματος».

    Μεγάλο το κεφάλαιο των ενόχων της Μικρασιατικής καταστροφής αλλά οι ένοχοι θα κατονομάζονται εάν θέλουμε να υπηρετούμε την αλήθεια όσο γίνεται μακριά από υποκειμενικότητα.

Πολιτική κατάσταση

    Το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα που ίσχυσε στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 ανέδειξε νικήτρια την «Ἠνωμένη Ἀντιπολίτευση» με επικεφαλής τον Δημήτριο Γούναρη, αν και υπολειπόταν σε 7.125 ψήφους από το «Κόμμα τῶν Φιλελευθέρων» του Ελευθερίου Βενιζέλου. Επρόκειτο για πολιτικό ελιγμό του Ελευθερίου Βενιζέλου δια του οποίου επεδίωκε την επερχόμενη καταστροφή στην Μικρά Ασία να την αποδώσει στους πολιτικούς αντιπάλους του. Μάλιστα, οι εκλογές διεξήχθησαν 7 ημέρες ώστε να ακυρωθεί η είσοδος Ελληνικού στρατιωτικού σχηματισμού στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν εξελέγη βουλευτής και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. 

Δημοψήφισμα για την επαναφορά του Κωνσταντίνου

    Επειδή πέθανε ο Βασιλεύς Αλέξανδρος και ο θρόνος βρισκόταν σε χηρεία, η νέα κυβέρνηση που σχηματίστηκε με επικεφαλής τον Δημήτριο Ράλλη προκήρυξε δημοψήφισμα για την επαναφορά του Βασιλέως Κωνσταντίνου στον θρόνο τον οποίο εξανάγκασαν σε παραίτηση οι Αγγλογάλλοι της Αντάντ. Το συντριπτικό ποσοστό του 98,9% υπέρ του Βασιλέως Κωνσταντίνου (999.905 υπέρ, 10.883 περίπου κατά) την 22α Νοεμβρίου 1920 οφειλόταν στην δημοφιλία του ως ο Βασιλεύς-Στρατηλάτης-Απελευθερωτής κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και στην σχέση που είχε με όλα τα κοινωνικά στρώματα, μία σχέση που ενισχύθηκε όταν στην βάπτιση του 6ου και τελευταίου παιδιού, της Αικατερίνης, έκανε ανάδοχο όλο τον Ελληνικό Στρατό· γι' αυτό και αποκαλούταν ως ο «βασιλιᾶς-κουμπάρος». Στις 6 Δεκεμβρίου 1920 επιστρέφει πανηγυρικά στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος. Η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία παρέδωσε διακοίνωση με την οποία δεν αναγνώριζε τον Κωνσταντίνο ως Αρχηγό του ελληνικού βασιλείου. Πολύ πριν αυτές οι χώρες είχαν διακόψει κάθε χρηματοδότηση στην Ελλάδα ήδη από την λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1918. Η επανενθρόνιση του Βασιλέως Κωνσταντίνου απλώς έδωσε την κατάλληλη αφορμή στους Συμμάχους για να αποσύρουν την στήριξή τους!

Πολιτική κατάσταση

    Μετά την κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη (4 Νοεμβρίου 1920 - 24 Ιανουαρίου 1921), ακολούθησαν η κυβέρνηση Νικολάου Καλογεροπούλου (24 Ιανουαρίου 1921 - 26 Μαρτίου 1921), οι δύο κυβερνήσεις Δημητρίου Γούναρη (26 Μαρτίου 1921 - 2 Μαρτίου 1922 και 2 Μαρτίου 1922 - 3 Μαΐου 1922), η εξαήμερη κυβέρνηση Νικολάου Στράτου (3 Μαΐου 1922 - 9 Μαΐου 1922) που δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης και η κυβέρνηση Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη (9 Μαΐου 1922 - 28 Αυγούστου 1922). Η Βουλή από Αναθεωρητική έγινε Συντακτική με αποστολή να καταρτίσει νέο Σύνταγμα.

    Αντικαταστάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου στην ηγεσία του «Κόμματος τῶν Φιλελευθέρων» υπήρξε ο Παναγιώτης Δαγκλής. Οι βουλευτές ήταν συνολικά 369. Η «Ἠνωμένη Ἀντιπολίτευση» είχε 251 βουλευτές και το «Κόμμα τῶν Φιλελευθέρων» είχε 118. Εντύπωση προκαλούν οι προοδευτικές για την εποχή τους πολιτικές προτάσεις του Δημητρίου Γούναρη (ψήφος των γυναικών και δημοψήφισμα για νομοσχέδιο σε περίπτωση που το 10% του εκλογικού σώματος συγκεντρώσει υπογραφές για την διαφωνία ή επανεξέτασή του) που καταψηφίστηκαν από το «Κόμμα τῶν Φιλελευθέρων».

Ποιοι επαναφέρθηκαν στο στράτευμα

    Οι κυβερνήσεις της «Ἠνωμένης Ἀντιπολίτευσης» δεν αποστράτευσαν τους «έμπειρους και μπαρουτοκαπνισμένους βενιζελικούς» αξιωματικούς και επανέφεραν στο στράτευμα «ἀνίκανους και ἄπειρους βασιλικούς». Απλώς επανέφερε στο στράτευμα όσους αξιωματικούς με βίαιο τρόπο το φιλοανταντικό καθεστώς Βενιζέλου το 1917 τους απέταξε. Στο στράτευμα και σε θέσεις κλειδιά υπήρχαν φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί, όπως ο Σπυρίδων Τρικούπης (Σωματάρχης Α' Σώματος Στρατού), Πτολεμαίος Σαρηγιάννης (ο οποίος επέμενε για την εκστρατεία στο Σαγγάριο), ο Γεώργιος Κονδύλης (που κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη για να δημιουργήσει την Άμυνα Β'), ο Νικόλαος Πλαστήρας (που στην συνέχεια μαζί με Βεσυρόπουλο και Γονατά απειθάρχησαν στις διαταγές των ανωτέρων, λιποτάκτησαν και κατέφυγαν στην Χίο και ώστε να προετοιμάσουν το φιλοβενιζελικό τους κίνημα που θα ξεπάστρεφε την αντίπαλη πολιτική παράταξη). Και μόνο η επιλογή Αναστασίου Παπούλα για την ανάληψη της Αρχιστρατηγίας στην Στρατιά της Μικράς Ασίας, ενός φιλοβενιζελικού στρατιωτικού που οργάνωσε την εκθρόνιση του Βασιλέως Κωνσταντίνου το 1917, δείχνει τα κριτήρια ισορροπίας που αποφάσισαν να ακολουθήσουν οι μεταβενιζελικές κυβερνήσεις.

    Αξίζει να σημειωθεί η δράση φιλοβενιζελικών αξιωματικών οι οποίοι είτε λιποτακτούσαν και άλλοι υποχωρούσαν. Για την ιστορία, ο Νικόλαος Πλαστήρας περιφερόταν από μονάδα σε μονάδα για να ασκήσει αμυνίτικη προπαγάνδα («Μην πολεμάτε γι΄ αυτόν τον Βασιλιά», «Γυρίστε πίσω στην Αθήνα»). Επίσης, υπό την καθοδήγηση αυτών των αξιωματικών συντάσσονταν πρωτόκολλα στασιαστικού περιεχομένου που έκαναν τον γύρο των Συνταγμάτων της Στρατιάς της Μικράς Ασίας και υπογράφονται από τους ίδιους με κέντρο τους την Σμύρνη.

518/28-10-1921

    Αυτό το έγγραφο της Αρμοστείας της Κωνσταντινουπόλεως θα μείνει για πάντα στην ιστορία και θα αποτελεί όνειδος για τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατά την παραμονή του στο Παρίσι ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν επιδόθηκε μόνο στην νεοελληνική απόδοση του Θουκυδίδη και σύναψε δεύτερο γάμο με την Έλενα Σκυλίτση, αλλά και ανέπτυξε μία αντεθνική πολιτική. Ενίσχυε, χρηματοδοτούσε και κατηύθυνε την αντεθνική οργάνωση «Ἄμυνα Β΄» που δημιούργησαν λιποτάκτες αξιωματικοί από την Μικρά Ασία υπό τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Κονδύλη στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές 1921.

    Διπλωματικές προσπάθειες στο εξωτερικό του Δημητρίου Γούναρη και των κυβερνήσεών του έπεφταν στο κενό εξαιτίας παρεμβάσεών του Ελευθερίου Βενιζέλου στις «συμμαχικές» κυβερνήσεις! Ένα περιστατικό για την ιστορία θα κατατεθεί: Όταν οι Γούναρης-Καλογερόπουλος πήγαν για σύναψη δανείου (αρχές 1921) στην Αγγλία τους το αρνήθηκε κατηγορηματικά και όταν πήγαν στην Γαλλία αποφάσισε να εκταμιεύσει 15.000.000 φράγκα αλλά ακυρώθηκε με παρέμβαση του Βενιζέλου!

    Τι λέει όμως το εξόχως αποκαλυπτικό έγγραφο της Αρμοστείας Κωνσταντινουπόλεως υπ΄ αριθμόν 518/28-10-1921; Αναφέρει πως ο Βενιζέλος από το Παρίσι έστελνε πληροφορίες στους Τούρκους σχετικά με την διάταξη των ελληνικών δυνάμεων στην Μικρά Ασία, τις οποίες του τις διαβίβαζε στέλεχος του ΓΕΣ που εξακολουθούσε να του είναι πιστό!

Η λιποταξία Πλαστήρα

    Οι Τούρκοι, αφού διέσπασαν τις γραμμές του Ελληνικού στρατού στο Αφιόν-Καραχισάρ, εκμεταλλεύτηκαν το ρήγμα, επικράτησαν στις μάχες της Κιουτάχειας και του Ντουμλού Μπουνάρ. Τότε, ο Πλαστήρας και ο Γονατάς εγκατέλειψαν τις θέσεις τους αντί να συμμορφωθούν προς τις διαταγές των ανωτέρων τους. Έτσι το μέτωπο κομματιάστηκε, το μεγαλύτερο μέρος του Στρατού μας αιχμαλωτίστηκε, οι μονάδες των 2 προαναφερομένων Συνταγματαρχών διαφεύγουν στην Χίο και την Μυτιλήνη και, σχεδόν ακέραιες, ετοίμαζαν για το κίνημα τους. Που το ετοίμαζαν από καιρό.

«Ἄμυνα Β΄»

    Αποτελείτο από 200 αξιωματικούς υπό τον Κονδύλη με σκοπό την εκδίωξη του Βασιλέως Κωνσταντίνου. Χρηματοδότες: ο Ελ. Βενιζέλος το εν Λονδίνω Κέντρο των Φιλελευθέρων και ο Εμμανουήλ Μπενάκης, συγγενής του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Αποτέλεσμα: λιποταξία φιλοβενιζελικών στρατιωτών και καταρράκωση του μετώπου. Οι προκηρύξεις τους προέτρεπαν τους στρατιώτες του μετώπου να εγκαταλείψουν το μέτωπο, να εκθρονίσουν τον Κωνσταντίνο και αποχαρακτήριζαν τον αρχηγό των Τούρκων Κεμάλ ως εχθρό των Ελλήνων. Χαρακτηριστική είναι η προκήρυξη του Κονδύλη με ημερομηνία 16 Απριλίου 1922 από την Κωνσταντινούπολη. Στην ίδια γραμμή ακολουθούσε το ΚΚΕ (το ΣΕΚΕ της εποχής) το οποίο με τα συνθήματά του στους στρατιώτες τους προέτρεπε "Πετάξτε τα όπλα και λιποτακτήστε". Το ΚΚΕ στήριζε η εφημερίδα "Αβάντι" του Εβραίου Αβραάμ Μπεναρόγια και μέσω αυτής έγραφε τα προπαγανδιστικά του μηνύματα!

Επίλογος

    Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι απότοκος των βενιζελικών επιλογών με αποτέλεσμα οι μετανοεμβριανές κυβερνήσεις να παγιδευθούν σε μη επιτεύξιμες λύσεις. Ούτε ανεξάρτητο Ιωνικό κράτος υπήρχε δυνατότητα να συγκροτηθεί όπως ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις και ορισμένα στελέχη του "Κόμματος των Φιλελευθέρων", ούτε να επιστρέψουν οι στρατιώτες από το Μέτωπο όπως λανθασμένα υποστήριξε η "Ηνωμένη Αντιπολίτευσις" υπό τον Δ. Γούναρη (ο οποίος το μετάνιωσε) πράγμα το οποίο θα οδηγούσε σε αντίποινα των Τούρκων εις βάρος του εν Μικρά Ασία Ελληνικού πληθυσμού με αποτέλεσμα μία διαφορετικής μορφής μικρασιατική καταστροφή. Εάν οι Έλληνες ήταν ενωμένοι, και Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώτες απέφευγαν την βλασφημία των θείων και την πορνεία θα είχαμε πετύχει περισσότερα!