Κυριακή 4 Αυγούστου 2013

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ

Γράφει ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς".

«…Η Μεγάλη Ιδέα εις την οποίαν επίστευαν αι προγενέστεραι γενεαί, επίστευαν δε ακραδάντως και προσήρμοζαν προς την πίστιν αυτήν πάσας τας εκδηλώσεις του βίου των, έτοιμοι προς πάσαν θυσίαν διά την πραγματοποίησίν της, ήτο το μεγάλο ελατήριον τον οποίον ώθησε τους Ελληνας εις τον φοβερόν αγώνα του 1821, προς τον οποίον ουδεμία ψυχρά λογική θα ηδύνατο εκ των προτέρων να αποβλέψη αισιοδόξως και το οποίον ελατήριον ώθησε το νέον μικρόν κράτος, αυσναίσθητον διά την αδυναμίαν του, την πτωχείαν του και την εν πολλοίς κακομοιρίαν του, να τίθεται επικεφαλής ολοκλήρου του Ελληνισμού και έστιν ότε επί κεφαλής ολοκλήρου της Χριστιανωσύνης της Ανατολής, εναντίον πολλάκις και μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων. Χάρις εις το ισχυρόν αυτό ελατήριον, ηγωνίσθη επί πενηντακοενταετίαν και επανεστάτησεν η Επτάνησος κατά της Αγγλίας, θυσιάσα την υλικήν της ευδαιμονίαν χάρις της ενώσεως. Επανεστάτησεν και αιματοκυλίσθη πολλάκις η Κρήτη, ηλευθερώθη η Θεσσαλία, η Μακεδονία και η Ηπειρος. Το μικρόν και πτωχόν και εν πολλοίς ελεεινόν κράτος, εκάθητο εν τούτοις με τα ράκη του επί του θρόνου του Ελληνισμού κρατούν υπερήφανα το χρυσούν σκήπτρον της φυλής…». 
«…Τι ήτο η Μεγάλη Ιδέα; Η εξωτερική της μορφή ήτο εις ολίγας λέξεις: Μια ασαφής τάσις αναστηλώσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλ΄ ως Ελληνικής τοιάυτης. Κατ΄ αρχάς μεν περιλαμβάνουσης όλους τους Χριστιανούς της Ανατολής με τους Ελληνας ως κυριαρχούσαν φυλήν, κατόπιν δε όταν εσχηματίσθησαν βαθμηδόν τα Βαλκανικά κράτη, περιλαμβανούσης τας υπολοίπους χώρας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επί των οποίων είχεν ο Ελληνισμός ιστορικά δικαιώματα. Το ιστορικόν δικαίωμα και μόνον ήτο η βάσις…». 
«…Είναι αληθές ότι το μέγα τούτο και ισχυρόν εθνικόν ιδεώδες, εμφανισθέν με καθαρώς εδαφικόν περιεχόμενον, υπέστη από των τελευταίων δεκαετηρίδων του παρελθόντος αιώνος επί μάλλον και μάλλον ισχυροτέρους κλονισμούς και εκ δυο αφορμών. Η μια ήτο τα ιστορικά γεγονότα της Εγγύς Ανατολής, τα οποία εξελίσσοντο χωρίς η Ελλάς να έχη την δύναμιν να τα κατευθύνη και κατά μέγα μέρος εναντίον της Ελλάδος. Η ετέρα ήτο η εισβολή εις την Ελλάδα του επικρατούντος τότε εν Ευρώπη ορθολογισμού και των τότε εν ισχύϊ θεωριών του ιστορικού υλισμού. Φορείς δε τούτων ήσαν ιδίως οι εξ Ευρώπης ερχόμενοι μορφωμένοι νέοι κυρίως, πολλοί των οποίων μάλιστα επιπολαίως σπουδάσαντες μετήγγιζον εις την νεαράν Ελληνικήν κοινωνίαν τους καρπούς τούτους ενός γηράσαντος πολιτισμού και δυστυχώς και αυτούς πολλάκις κακοχωνευμένους…».
«…Αλλά λογική και πίστις, ορθολογισμός και ιδεαλισμός, είναι πράγματα τελείως ασυμβίβαστα. Η επίδρασις των νέων τούτων τάσεων ήτο περιωρισμένη μεν όσον αφορά το σύνολον του έθνους, αλλά λίαν εκτεταμένη εις την ιθύνουσαν αυτού τάξιν. Αι κατώτεραι τάξεις όμως έμενον ακόμη προσηλωμέναι εις τας αξίας τας οποίας επίστευον εκ παραδόσεως και εξ ενστίκτου. Εκ των άνω αφορμών, η εθνική πολιτική διετήρει μεν κατ΄ επίφασιν την προς την Μεγάλην Ιδέαν προσήλωσίν της, αλλ΄ άνευ πίστεως εις αυτήν, το περισσότερον δε χάριν δημαγωγίας και μάλλον υφισταμένη την εκ των κάτωθεν μαζών ώθησιν, παρά καθοδηγούσα αυτάς…».
«…Δεν έλειψαν άλλως τε νέοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι της εποχής εκείνης να κτυπήσωσι και δημοσία το εθνικόν τούτο ιδεώδες, ως παράλογον κατασκεύασμα, τινές τούτων δημοσία αποκαλέσαντες την Μεγάλην Ιδέαν ως… Μεγάλην Μωρίαν…».
«…Η αντίδρασις υπήρξεν ισχυρά, εκδηλωθείσα διά της Εθνικής Εταιρείας, ήτις και παρέσυρε την Ελλάδα εις απαράσκευον πόλεμον (1897), κατόπιν δε διά του Μακεδονικού Κομιτάτου, του οποίου ο αγών στηριζόμενος μόνο επί της πίστεως επί την Ελληνικότητα της Μακεδονίας, εδημιούργησε κατ΄ ουσίαν την Ελληνικότητα αυτής. Παρ΄ όλην, όμως, την αντίδρασιν ταύτην επεκράτησαν εν τη εθνική πολιτική αι ορθολογιστικαί τάσεις, μη ομολογούμεναι όμως. Προήλθε τότε εις το μέσον η νέα θεωρία της εκκαθαρίσεως των ελληνικών επιδιώξεων, οιασδήποτε μάλιστα εκκαθαρίσεως, οπωσδήποτε σχηματισμού «στρογγυλευμένης» Ελλάδος, αφινομένης ακαθορίστου της θέσεως και του μέλλοντος του Ελληνισμού…». 
«…Τόσον μάλιστα ισχυραί ήσαν αι θεωρίαι αυταί της τότε ισχύουσης πολιτικής, ώστε ήγαγον την Ελληνικήν πολιτικήν κατά την διπλωματικήν παρασκευήν των Βαλκανικών Πολέμων, εις το «στρογγύλευμα» της Ελλάδος μέχρι των εκβολών του Λουδία, προς νότον της Θεσσαλονίκης, αφιεμένης της Βουλγαρίας να καταλάβη και αυτήν την Κωνσταντινούπολιν και την Θεσσαλονίκην. Κατόπιν, μετά τας απροσδόκητας Μακεδονικάς νίκας του στρατού μας, εις νέον «στρογγύλευμα» της Ελλάδος, ολίγον τι πέραν της Θεσσαλονίκης, αφιεμένης εις την Βουλγαρίαν του ημίσεος και πλέον της Κεντρικής Μακεδονίας, ολοκλήρου της Ανατολικής Μακεδονίας και φυσικά της Θράκης. Και τέλος, μετά τα ανέλπιστα διά την πολιτικήν αποτελέσματα του Βουλγαρικού Πολέμου, ηνέχθη η Ελληνική πολιτική και μεγαλείτερον «στρογγύλεμα», το του 1913. Αλλ΄ υπό τον όρον ότι αυτό θα ήτο και το οριστικόν της «στρογγύλευμα» και θα καθήσουν πλέον ήσυχοι, οι «Κωνσταντίνοι οι Παλαιολόγοι», παρεντεθέντος άλλως τε και του Βουλγαρικού όγκου μεταξύ Ελλάδος και Κωνσταντινουπόλεως…».
«…Και κατά τον μέγαν πόλεμον (1914-1922) «στρογγυλεύματα» της Ελλάδος ήσαν και αι εκάστοται διεκδικήσεις της πολιτικής, με μίαν μάλιστα τελειοποίησιν, της ανταλλαγής των πληθυσμών!!! Διεγράφη ούτω καθαρά η νέα θεωρία του περικλείσματος του Ελληνισμού μόνον εντός των ορίων της σημερινής Ελλάδος. Θανάσιμον πλήγμα διά το Εθνικόν ιδεώδες! Μετά δε την αποτυχίαν της Μικρασιατικής πολιτικής και την εκδίωξιν των Ελλήνων από παντού εις την Ελλάδα, η Μεγάλη Ιδέα κατά την γενικήν αντίληψιν κατέπεσεν οριστικώς εις συντρίμματα και δεν υπήρχε πλέον διά κανένα εθνικόν ιδεώδες του Ελληνισμού. 
Ιδού, λοιπόν, η Ελληνική νεότητας η σημερινή, εστερημένη πλέον μεγάλου εθνικού ιδανικού. Που να στραφή; Διότι νεότης χωρίς ιδανικόν δεν ημπορεί να ζήση. Αλλοι νέοι εστράφησαν προς τα ανθρωπιστικά ιδεώδη τα οποία άλλοι λαοί με άλλην νοοτροπίαν ενεφάνισαν. Ο αριστερισμός, αόριστος και νεφελώδης, έγινε της μόδας. Αλλοι εστράφησαν προς την φασιστικήν αντίδρασιν. Αρκετούς θερμαίνει ακόμη η νοσταλγία της υποδουλωμένης ιδιαιτέρας πατρίδος των, χωρίς όμως να ευρίσκουν και πλήρη κατανόησιν μέσα εις το ορθολογιστικόν περιβάλλον της κοινωνίας μας. Αλλοι έγιναν διεθνισταί. Αλλοι έγιναν πανευρωπαίοι. Αλλοι κοσμοπολίται. Αλλοι περιώρισαν όλα των τα όνειρα εις την θεραπείαν των αναγκών του ατόμου των. Πλήρης σύγχυσις και αταξία εις τας τάξεις της νεότητος. Καμμία ενότης ιδανικού. Και προ παντός το ανήσυχον συναίσθημα των νέων, του ανικανοποίητου της ψυχής των από οιανδήποτε εξ όλων των εντεύθεν κακείθεν τοιούτων τάσεων και η απογοήτευσις ότι ο βίος των παραμένει μονήρης και κενός ανωτέρου και μεγάλου σκοπού…».
«…Εις τούτο συνέτεινε και από καιρού το σύστημα της εκπαιδεύσεως, όπου και εκεί έδρασαν και έφερον αποτελέσματα νεώτεραι θεωρίαι, κατά τας οποίας σκοπός της εκπαιδεύσεως ήτο η μόρφωσις των ανθρώπων. Ενώ σκοπός της εκπαιδεύσεως ούτε είναι ούτε δύναται να είναι άλλος παρά η μόρφωσις Ελλήνων και προ παντός διά της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως.
Οφείλομεν λοιπόν να επαναστρέψωμεν προς τα οπίσω, δια να επανεύρωμεν τον δρόμον μας. Άλλο ιδεώδες δυνάμενον να οιστρηλατήση τους Ελληνας, να γεμίση την ψυχήν των, να δώση σκοπόν και νόημα εις την ζωήν των και να τους συνδέση όλους αλληλεγγύως προς μεγάλα έργα, δεν είναι παρά ΜΟΝΟΝ το εθνικόν ιδεώδες…».
«…Μην απατώμεθα, «άνθρωποι» υπάρχουν μόνο ζωολογικώς. Ψυχικώς όμως υπάρχουν «Ελληνες», υπάρχουν «Τούρκοι», υπάρχουν «Γάλλοι», «Αγγλοι», «Γερμανοί», «Βούλγαροι», κλπ. Ο κάθε άνθρωπος βλέπει την ζωήν, διανοείται και δρα διά του πορίσματος της εθνικότητός του, της φυλής του. Η φυλετικότης είναι φυισολογικόν φαινόμενον…». 
«…Πρέπει να εννοήση τούτο καλά η Ελληνική νεότης διά να εύρη τον δρόμον της. Αλλά τι εθνικόν ιδεώδες θα την εμπνεύση, αφού η Μεγάλη Ιδέα κατέπεσε μετά πατάγου; Εδώ είναι το σφάλμα. Δεν κατέπεσεν η Μεγάλη Ιδέα. Κατέπεσεν η προσπάθεια προς πραγματοποίησιν αυτής υπό εδαφικήν μορφήν. Κατέπεσεν η Ελληνοβυζαντινή αντίληψις αυτής. Δεν κατέπεσεν όμως η αρχαία αντίληψις αυτής, η αντίληψις της κυριαρχίας του Ελληνισμού, όπου και αν βρίσκεται και δρα….».
«…Το σφάλμα είναι ότι ενομίσαμεν ότι ημπορούμεν κατ΄ αναλογίαν με άλλα έθνη, μα περιλάβωμεν εντός ορίων εδαφικών τον Ελληνισμόν. Ενώ ακριβώς η ιδιοφυία της φυλής μας είναι το να μην έχει όρια! Εις όλην την ιστορίαν μας, πλην του Βυζαντίου, οι Ελληνες απετελούμεν ένα ή πλειότερα ισχυρά κρατικά κέντρα με όρια μεν, ακτινοβολούντα όμως πλοκάμους προς πάσας τας κατευθύνσεις και απωτάτας ακόμη. Ούτε η προσπάθεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως του δώση αλλοίαν μορφήν έσχε διάρκειαν. Αλλ΄ εάν το κρατικόν κέντρον εκ του οποίου εκπορεύεται η φυλετική ζωή έχη όρια, το σύνολον όμως με τους πλοκάμους μαζί δεν δύναται να περιληφθή εις όρια…».
«…Ο πολιτικός όστις εξεπροσώπησε την Ελλάδα εις την Διάσκεψιν της Ειρήνης του 1918 παρουσίασε στατιστικάς κατά τας οποίας το 50% περίπου μόνον των Ελλήνων ευρίσκετο τότε εντός των ορίων του Ελληνικού κράτους, το δε έτερον 50% περίπου έξω των ορίων τούτων εις ισχυρούς πλοκάμους ιδίως εν τη Μεσογείω, αλλά και εις πολύ απώτερα μέρη. Δεν διδάσκει τίποτε αυτό; Χάρις εις πολιτικήν εσφαλμένην, πολλοί από τους πλοκάμους αυτούς απεκόπησαν. Αλλά θα ξαναγίνουν πάλιν. Διότι προς τα εκεί μας οδηγεί η φυλετική μας ιδιοφυία και η μοίρα μας. Ούτε πρέπει να επηρεαζώμεθα από τας αντιξόους περιστάσεις της στιγμής, τας οποίας άλλως τε, ημείς με τα σφάλματά μας προεκαλέσαμεν και αι οποίαι αποτελούν παροδικόν φαινόμενον…». 
«…Αλλά τότε ποία θα είναι η ενότης ενός τοιούτου Ελληνισμού; Ο πολιτισμός του! Και πολιτισμόν δεν εννοούμεν τον μηχανικόν πολιτισμόν, αλλά τον βαθύτερον πολιτισμόν, όστις είναι η εκ των εγκάτων της φυλής μας εκδήλωσις της ζωτικότητος, της ιδιοφυίας και της ισχύος της. Εργον, λοιπόν, του κέντρου του Ελληνισμού, του ζώντος εντός των ορίων του ελευθέρου κράτους είναι να αναδημιουργήση τον πολιτισμόν αυτόν τον οποίον να ακτινοβολήση και εις τα τελευταία άκρα των πλοκάμων της Ελληνικής φυλής, συνδέοντα ούτω στερεώς όλα τα τμήματα της φυλής εις εν συνειδητόν σύνολον. Οπως επίσης έργον του αυτού κέντρου του Ελληνισμού, του ζώντος εντός των ορίων του ελευθέρου κράτους, είναι να δημιουργήση και την κρατικήν εκείνην ισχύν και δυναμικότητα διά της οποίας να δύναται να υπερασπίζη την ύπαρξιν, την ζωήν και την εξέλιξιν των εκτός ορίων πλοκάμων του…».
«…Αυτό ήτο το περιεχόμενον της Μεγάλης Ιδέας του αρχαίου Ελληνισμού. Αν θέλετε, αυτό υπελάνθανε ως Μεγάλη Ιδέα και του εν τω Βυζαντινώ κράτει Ελληνισμού, όχι όμως και του Βυζαντινού κράτους, το οποίον κράτος κατά βάθος υπήρξεν όργανον του Ελληνισμού εκείνου. Αλλά το Βυζαντινόν κράτος ήτο κατασκεύασμα των τάσεων και των ροπών του Μεσαίωνος. Ημείς δε τώρα ζώμεν εις τον 20όν αιώνα! Ο δε Ελληνισμός όστις κατόρθωσε να φθάση εις τον 20όν αιώνα, ενώ τόσα και τόσα άλλα έθνη κατεποντίσθησαν εν τω μεταξύ, βραδέως επαναστρέφει προς τας αντιλήψεις και την νοοτροπίαν του αρχαίου…».
«…Αυτή λοιπόν δύναται και κατ΄ ανάγκην θα είναι η Μεγάλη Ιδέα μας, όχι με το Βυζαντινόν εδαφικόν περιεχόμενον, αλλά με το περιεχόμενον της αρχαίας, δηλαδή κατ΄ ουσίαν, και πάλιν η επικράτησις της φυλής μας και εκτός των ορίων του Ελληνικού κράτους, ιδιαίτατα δε εις την γειτονίαν αυτού. Είναι βαρύ το έργο; Και δεν έχει τέλος; Ούτε όρια; Μα έτσι είναι τα μεγάλα ιδανικά, άφθαστα, ατελείωτα. Αλλως δεν θα ήσαν ιδανικά».
«Με τοιαύτην σημασίαν αν προχωρήση εμπρός η ελληνική νεότης, θα εύρη σκοπόν και νόημα εις την ζωήν, την ψυχικήν γαλήνην, την ενότητα της προσπάθειας και θα κάμη μεγάλα έργα».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου